top of page

Ιπποφαές

​Η γνώση της ωφέλειας και η χρήση του Ιπποφαούς από τον άνθρωπο, ανάγονται από τα πανάρχαια χρόνια, όταν ο άνθρωπος εναπόθετε τις ελπίδες του για την επίλυση διαφόρων προβλημάτων του, κυρίως στην φύση.

 

Αναφορές γίνονται για την χρήση του, σχεδόν από όλους τους αρχαίους λαούς της Ευρώπης και της Ασίας.

 

​Η ονομασία του φυτού, αποδίδεται στους στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι οποίο παρατήρησαν, κατά τις εκστρατείες τους στην ανατολή, ότι ζώα που είχαν τραυματιστεί στα πεδία των μαχών ή/και ήταν κουρασμένα, όταν έτρωγαν φύλλα και καρπούς αυτού του θάμνου, ανακτούσαν γρήγορα τις δυνάμεις τους, οι πληγές τους έκλειναν το ίδιο γρήγορα και το τρίχωμα τους γινόταν λαμπερό.

 

Ιπποφαές λοιπόν σημαίνει ίππος + φαός (φώς - λάμψη), δηλαδή λαμπρός ίππος ή ίππος που γυαλίζει, με στιλπνό τρίχωμα.

Άλλη πηγή αναφέρει ότι ο Πήγασος, το μυθικό άλογο, τρεφόταν από τα φύλλα του Ιπποφαούς για να αποκτήσει την δύναμη που χρειαζόταν για να πετάξει.

 

Το φυτό μνημονεύουν στα έργα τους και οι αρχαίοι έλληνες βοτανικοί επιστήμονες, ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης.

 

Στην Ευρώπη και την Ασία χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες, για διατροφικούς και φαρμακευτικούς σκοπούς.

 

Το Ιπποφαές ήταν γνωστό ως φαρμακευτικό φυτό στους λαούς των Ιμαλάϊων, με το όνομα “Amalavedas”, σύμφωνα με το παραδοσιακό ινδικό σύστημα ιατρικής, Αγιουβέρδα, ενώ λεπτομερής καταγραφή των θεραπευτικών του ιδιοτήτων, υπάρχει στο κλασσικό θιβετιανό θεραπευτικό σύγγραμμα του 8ου αιώνα, “rGyud Bzi” (Τα τέσσερα βιβλία της φαρμακολογίας).

 

Σήμερα, οι μεγαλύτερες εκτάσεις με Ιπποφαές, υπάρχουν στην Κίνα, τη Ρωσία (Σιβηρία) και στη Μογγολία.

 

Στην Κίνα παράγονται πάνω από 190 προϊόντα με Ιπποφαές, ενώ περισσότερα από 10 “φάρμακα” έχουν παρασκευαστεί στην Ασία και την Ευρώπη.

 

Η Ρωσία άρχισε να δείχνει έντονο ενδιαφέρον για το φυτό από την δεκαετία του 1940, όταν οι επιστήμονες της ανακάλυψαν τις πολύ χρήσιμες ουσίες του στους καρπούς, τα φύλλα και τον φλοιό και εγκατέστησαν το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής λαδιού Ιπποφαές, στο Biysk.

 

Τα προϊόντα του φυτού χρησιμοποιήθηκαν ακόμη και στην δίαιτα των Ρώσων κοσμοναυτών και σε κρέμες για την προστασία τους από την κοσμική ακτινοβολία.

 

Τα τελευταία χρόνια, η καλλιέργεια του ξεκίνησε δειλά δειλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, καθώς και στον Καναδά και στις Η.Π.Α.

 

Στην Ελλάδα, η καλλιέργεια του βρίσκεται σε πολύ αρχικό στάδιο, ενώ στην Κύπρο μόλις που άρχισαν να γίνονται κάποιες αρχικές συστάσεις και γνωριμία με το φυτό.

 

Το παγκόσμιο επιστημονικό ενδιαφέρον για το φυτό μεγαλώνει συνεχώς και γίνονται έρευνες, όχι μόνο για την βελτίωση και την διευκόλυνση της καλλιέργειας του, αλλά και για τις ευεργετικές επιδράσεις που έχει και μπορεί να έχει στην ανθρώπινη υγεία.

 

Το φυτό συγκαταλέγεται ανάμεσα στα 34 ή και περισσότερα φυτά τα οποία χαρακτηρίζονται ως “υπερτρόφιμα ” ή ”υπερφρούτα” (superfoods – superfruits).

 

Η ονομασία του φυτού στην διεθνή αγγλική γλώσσα, είναι Sea-bucκthorn.

 

Σε κάποιες άλλες γλώσσες αποδίδεται με τα εξής ονόματα:

 

Γερμανικά   - Sanddorn

 

Γαλλικά       - Arguisier

 

Σουηδικά    - Finbar

 

Ρωσικά       -  Oblepiha

 

Για σκοπούς ανάπτυξης, έρευνας και διάδοσης του Ιπποφαούς στον κόσμο, έχει συσταθεί μια παγκόσμια επιστημονική εταιρεία (International Sea-buckthorn association) με έδρα την Κίνα, η οποία μέχρι σήμερα έχει πραγματοποιήσει 5 παγκόσμια συνέδρια.

Χαρακτηριστικά – περιγραφή

 

Το Ιπποφαές είναι ένα δίοικο φυτό (έχει χωριστά φυτά για το αρσενικό και για το θηλυκό γένος) και ανήκει στην οικογένεια των Elaeagnaceae.

 

Υπάρχουν 6 είδη Ιπποφαούς με βάση τα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά.

 

Το φυτό έχει καφέ ή μαύρο φλοιό, μικρά φύλλα και μικρά κίτρινα άνθη.

 

Οι καρποί του μοιάζουν με μικρές χάντρες κομπολογιού, μήκους 6-10 χιλιοστά και πλάτους 4-6.

 

Στην ωρίμανση τους παίρνουν χρώμα κίτρινο μέχρι πορτοκαλί και κόκκινο, ανάλογα με την ποικιλία.

 

Τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά άνθη, δεν διαθέτουν νέκταρ και συνεπώς δεν προσελκύουν έντομα.

 

Η γονιμοποίηση γίνεται με την βοήθεια του αέρα στα τέλη Απριλίου με αρχές Μαΐου και ο καρπός ωριμάζει περίπου 100 μέρες μετά την γονιμοποίηση.

 

Το Ιπποφαές, έχει το χαρακτηριστικό να αναπτύσσει σε σύντομο χρονικό διάστημα, πολύ πλούσιο και εκτεταμένο ριζικό σύστημα, στο οποίο ευδοκιμούν μεγάλοι πληθυσμοί αζωτοβακτήριων (αζωτοδεσμευτικό), πράγμα που το καθιστά ικανό να έχει ένα πολύ μεγάλο γεωγραφικό εύρος εξάπλωσης.

 

Είναι φυτό ανθεκτικό σε ακραίες θερμοκρασίες, στην παρουσία αλάτων και στην ξηρασία.

 

Μπορεί να καλλιεργηθεί σαν ξηρικό, σε σχεδόν οποιοδήποτε υψόμετρο, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι και 5.000 μέτρα, όπως αναφέρουν κάποιες περιπτώσεις στην Κίνα.

 

Παρόλο όμως, που πρόκειται για εξαιρετικά ανθεκτικό φυτό, η παραγωγικότητα του κάτω από ακραίες συνθήκες (πολύ χαμηλά ή πολύ ψηλά υψόμετρα, πολύ χαμηλές ή ψηλές θερμοκρασίες, υπερβολικό ή καθόλου πότισμα) είναι πολύ περιορισμένη.

 

Για να αποδώσει το μέγιστο της παραγωγικότητας του, θα πρέπει να καλλιεργείται κάτω από κάποιες πιο φυσιολογικές και συγκεκριμένες κλιματικές συνθήκες και δεδομένα.

 

Αν και δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε νερό, ωστόσο έχει παρατηρηθεί ότι σε αρδευόμενες καλλιέργειες σημειώνεται μεγαλύτερη ανάπτυξη των φυτών και περισσότερη καρποφορία και αειφορία.

 

Γι αυτό συστήνεται να γίνονται τακτικά ποτίσματα, για σκοπούς σταθερότητας στην παραγωγή, ιδιαίτερα σε περιοχές με βροχόπτωση κάτω από 400 χιλιοστά.

 

Δεν συνίσταται ιδιαίτερα η καλλιέργεια του σε περιοχές που διακατέχονται από μεγάλες περιόδους με ψηλή θερμοκρασία, συνεχή ξηρασία και χωρίς ιδιαίτερη πνοή ανέμων, γιατί αυτό οδηγεί σε πτώση των καρπών του.

 

Σ’ αυτές τις περιοχές θα πρέπει να γίνονται ελεγχόμενες καλλιέργειες με τακτικά ποτίσματα.

 

Παράλληλα όμως, το φυτό αντιδρά αρνητικά στην κατάκλιση και συνεχή ύπαρξη νερού στο ρίζωμα του, γι αυτό θα πρέπει να αποφεύγεται η καλλιέργεια του σε βαριά, μη αποστραγγιζόμενα χώματα.   

 

Οι ιδανικότερες συνθήκες και απαιτήσεις του φυτού προς την όσο το δυνατόν καλύτερη ανάπτυξη και καρποφορία του, είναι:

 

  • Συνεχής έκθεση του φυτού στο ηλιακό φως καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας

 

  • Καλά αποστραγγιζόμενο ελαφρύ έδαφος, πλούσιο σε οργανική ύλη, τουλάχιστον 40% άμμο και όχι περισσότερο από 35% άργιλο

 

  • Ιδανική εδαφική οξύτητα 5,5 – 7,5 pH

 

  • Υψόμετρο μεταξύ 500 -1500 μέτρα

 

 

Λόγω του τρόπου που αναπτύσσεται το ριζικό του σύστημα, επιδεικνύει μεγάλη αντοχή σε δυνατούς ανέμους, γι αυτό, εκτός για σκοπούς κατανάλωσης των καρπών του, φυτεύεται και..

 

  • Για προστασία του εδάφους από την διάβρωση και ενίσχυση της συνοχής του

 

  • Για δημιουργία ανεμοφρακτών

 

  • Για αναδασώσεις και αποκατάσταση καμένων περιοχών

 

  • Επίσης, επειδή πρόκειται για θαμνώδες φυτό με πυκνή “κόμη”, αποτελεί τέλειο καταφύγιο για προστασία και διαβίωση μικρών άγριων ζώων και πουλιών

Διατροφική αξία

 

Οι καρποί του Ιπποφαούς συγκαταλέγονται ανάμεσα στα φρούτα με την πιο υψηλή διατροφική αξία και περιεκτικότητα σε βιταμίνες.

 

Η περιεκτικότητα σε βιταμίνη C κυμαίνεται από 100 - 2.500 mg/100 g καρπών.

 

Επίσης περιέχει και τις βιταμίνες Α, Β1, Β2, Β9, Ε (160mg/100g καρπών) και Ρ.

 

Το Ιπποφαές είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες (ιδιαίτερα γλοβουλίνη και αλβουμίνη) και επίσης καροτίνη, λιπαρά οξέα (συμπεριλαμβανομένων και των Ωμέγα 3, 6, 7 και 9).

 

Περιέχει επίσης 18 διαφορετικά αμινοξέα, οργανικά οξέα, φυτοστερόλες, τοκοτριενόλες, άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες όπως, τοκοφερόλες, φλαβονοειδή, καροτενοειδή (λυκοπένιο κ.α), τουλάχιστον 24 μέταλλα και ιχνοστοιχεία.

 

 

Τρόποι κατανάλωσης

 

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να καταναλώσουμε τα θρεπτικά συστατικά που περιέχει το ιδιαίτερο αυτό φυτό..

 

  • Με κατανάλωση των καρπών σε νωπή ή αποξηραμένη μορφή

 

 

  • Με παρασκευή ροφήματος από τα φύλλα του αρσενικού φυτού και τους καρπούς

 

(Ο καλύτερος τρόπος παρασκευής τσαγιού, είναι το έγχυμα. Οι καρποί ή τα φύλλα δεν βράζουν μαζί με το νερό, αλλά μπαίνουν στο φλιτζάνι ως έχουν και ακολούθως μπαίνει το ζεστό νερό, και σκεπάζεται για 5 - 10 λεπτά. Το πίνουμε τρώγοντας και τους καρπούς).

 

 

  • Με στύψιμο και κατανάλωση του χυμού του καρπού

 

  • Με εξαγωγή και κατανάλωση του λαδιού του καρπού

 

  • Υπό μορφή ταμπλέτων που κυκλοφορούν επίσημα στην αγορά

 

Η μεγάλη διατροφική και φαρμακευτική αξία του Ιπποφαούς, έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον μεγάλου αριθμού επιστημόνων και έχουν γίνει και γίνονται πληθώρα μελετών και ερευνών γύρω από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την φύση του.

 

Το λάδι του είναι εγκεκριμένο για ιατρική χρήση στην Ρωσία, ενώ στην Κίνα συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο των εγκεκριμένων φαρμάκων από το 1997.

 

Οι πιο σπουδαίες φαρμακολογικές χρήσεις του λαδιού του Ιπποφαούς περιλαμβάνουν:

 

  • Αντιοξειδωτική - Αντιφλεγμονώδη δράση

 

  • Καρδιακές δυσλειτουργίες

 

  • Βελτίωση του ανοσοποιητικού συστήματος

 

  • Αντιμικροβιακή δράση

 

  • Αντιγήρανση

 

  • Ανακούφιση του πεπτικού συστήματος

 

  • Ενίσχυση της αναγέννησης των οστών

 

  • Θεραπεία σε έλκη του πεπτικού συστήματος

 

  • Θεραπεία εγκαυμάτων, έκζεμα, δερματίτιδες

 

  • Αποκατάσταση τραυμάτων

 

  • Αντικαρκινική δράση

Γκότζι berry​

bottom of page